Spor psikoloğu Dr. Ceren Tokdemir: Çocuklar ve spor


Aile
14/01/2019
Çocukların hayatına sporu katmanın çok önemli olduğuna inanıyorum; bu nedenle son 1 yıldır P&G’nin Olimpik Anneler projesinin bir parçası olduğum için çok mutluyum.

Çocuğunun spor yapmasını destekleyen her Anne bir Olimpik Annedir. Ben de bir olimpik anneyim. Üç çocuğum da düzenli spor yapıyor. Sevinç Aikido derslerine katılıyor. Alper Darüşşafaka altyapıda basketbol oynuyor. Esin de spor bakanlığından lisanslı bir cimnastikçi. Beş ay önce takım arkadaşıyla okullarını İstanbul üçüncüsü yapıp podyumda bronz kupayı kaldırdılar.  İşte bu nedenle Spor Psikoloğu Dr. Ceren Tokdemir'e çocuklar ve spor konusunda bazı sorular sordum ve çok değerli tavsiyeler aldım.

Çocukları spor yapmaya teşvik ederken nelere dikkat etmek gerekiyor?

Çocukları spor yapmaya teşvik etmenin en kolay yolu onlara rol model olmak veya spor ortamlarında bulunarak onları özendirmek. Örneğin, tenis oynayan annesini veya babasını izleyen bir çocuğun tenis oynamak istemesi kaçınılmazdır. Aynı şekilde, basketbol oynayan abisini veya yaşıtlarını izleyen bir çocuk da basketbola fazlasıyla ilgi gösterecektir. Burada anahtar nokta özendirmedir. P&G'nin Global Anne Raporu'na göre üç anneden ikisi çocuklarının tüm yükünü üstlenmektense onlara iyi bir örnek olmanın daha önemli olduğunu düşünüyor. Annelerin spor konusunda sadece destekleyici değil, aynı zamanda bir rol model olmaları çocuklarının hayatında önemli değişimler yaratabilir.

Kaçınmamız gereken nokta ise zorlamadır. Örneğin, suda üşüyen ya da suyu sevmeyen bir çocuğu yüzmeye zorlamak, o çocuğu spordan tamamen soğutur. Bu her spor için geçerlidir, çocuk ancak o sporu yapmak istiyorsa ve yaparken zevk alıyorsa devam ettirilmelidir. Aksi durumda kesinlikle devam etmeye zorlanmamalıdır.

Her çocuk sporcu olabilir mi? Ebeveynler çocukları mutlaka spor yapmaya zorlamalı mı?

Her çocuk sporcu olacak diye bir kural yok ancak her çocuk fiziksel aktivitede bulunmalı yani yurtdışında kullanılan terimiyle egzersiz yapmalı. Son zamanlarda, bazı aileler çocuklarının  mutlaka profesyonel olarak spor yapması gerektiğini düşünülüyor. Çocuklar, fiziksel ve psikolojik açıdan hazırsa profesyonel spor yapabilir tabii ki. Ancak burada çocukları çok iyi gözlemlemek lazım. Çocuğu profesyonel bir spor yapmaya asla zorlamamalı, çünkü bu her çocuk bunu kaldırabilecek olgunluğa hazır olmayabilir. Çocuklarının en yakınında bulunan kişiler olarak anneler bu konuda doğru bir yönlendirmede bulunabilirler. Anneler ve tüm ebeveynler için önemli ve unutulmaması gereken bir nokta da; çocuğun spora başlama gibi bırakma hakkının da olmasıdır. Burada bahsedilen, spor sürecinde yaşanan ufak tefek bıkkınlıklar değil kuşkusuz. Arada antrenmana gitmek istemek ya da yorulmak doğaldır. Bu durumlar da zaten aile ve antrenör desteği ile geçer. Burada dikkat edilmesi gereken nokta çocuğun fiziksel ve psikolojik açıdan tükendiği noktadır. Burada, her şey gözden geçirilmeli gerekirse mutlaka spora ara verilmelidir.

Çocuğunuzun kendisine uygun sporu seçtiğini nasıl anlarız?

Çocuğa en uygun spor çocuğun severek yaptığı spordur.  Sadece, çocuğun isteyerek, eğlenerek katılımda bulunduğu bir spor  dalı onun fiziksel, sosyal ve psikolojik gelişimine katkıda bulunur. Aksi durumda ise, yapılan spor çocuğa her anlamda yarar yerine zarar verir. Kısacası, çocuk mutluysa, isteyerek spor yapmaya gidiyorsa kendine uygun sporu seçmiş demektir. Çocuğu gözlemliyor olmak bu konuda çok önemli. Çocuklarının her zaman en yakınında olarak en iyi gözlemi yapabilen annelere bu konuda da önemli bir iş düşüyor.

Kızım Esin Ülke çapında cimnastik yarışmalarında yarışıyor. Çocuklar spor yarışmalarına hazırlanırken aileleri onlara psikolojik açıdan nasıl destek olabilirler?

Çocukları spor yarışmalarına hazırlanan ailelerin yapması gerekenler aslında çok basit ama bazen aileler çok daha fazla bir şeyler yapmaları gerektiğine inanıyorlar ve son derece iyi niyetli olsalar da işleri daha komplike hale getiriyorlar. Aslında ailelerin tek yapması gereken çocuklarına kazanmanın değil, bir spor müsabakasında bulunmalarının önemini anlatmak, her durumda koşulsuz sevgi vermek ve kaybetmeye ve kazanmaya tamamen aynı tepkiyi vermek. Hatta, yenildiği zamanlar eğer çocuk  iyi yarışmışsa bunu takdir etmek çok önemlidir. Çocuğu kaybettiğinde yüzü düşen, olumsuz tepki veren  bir ebeveyn ise aslında çocuğuna olabilecek en büyük yarayı verir. Bu tip durumlara dikkat etmek ve çocuğu her durumda desteklemek yeterlidir. Çocukların spora yönlendirilmeleri ve bu alanda desteklemelerinde özellikle annelerin önemli bir desteği olduğunu yadsımamak gerekiyor. Anne olmanın getirdiği güçle çocuklarına en büyük desteği veren anneler, beslenme, eğitim, sağlık konularında olduğu gibi spor konusunda da çocuklarının hayatında kilit bir role sahipler. Annelerin desteği çocukların spora devam etmesinde oldukça etkili.

Çocuklar başarılı veya başarısız olduklarında nasıl tepki vermeliyiz?

Çocuklar kazandıklarında da kaybettiklerinde de yapılması gereken en önemli nokta aşırı tepkilerden kaçınmaktır. Çocuk eğitiminde  aşırı eleştiriden kaçmamız gerektiği gibi ölçüsüz övgüden de kaçınmamız gerekir. Kazanmanın çok övüldüğü durumlarda, çocuklar spor kültürü değil skor kültürünü kazanırlar. Bu da kazanmak için her yol mubahtır gibi bir inanca yol açabilir ki, bu da spor adına en istenmeyen durumdur. Aslında, çocuklarımıza tepki vermemiz gereken tek nokta da çocukların etik dışı ve sportmenlik ruhuna aykırı davranışları olmalıdır. Bu tip durumlarda davranışlarının neden yanlış olduğunu açıklamak ve  uyarmak tek tepki gösterilmesi gereken durumdur.  Benzer şekilde, çocuğun etik, sorumlu veya disiplinli davrandığı durumlarda sonuç ne olursa olsun yani çocuk kaybetse bile çocuk övülmeli veya ödüllendirilmelidir.

Çocuklardaki spor sevgisini pekiştirmek için neler yapmalıyız?

Çocuklar doğru ortamlarda, doğru eğitmenlerle kendilerine uygun ve eğlendikleri bir sporu yapıyorlarsa zaten yaptıkları sporu severler ve ailelere sporu sevdirmek adına hiç iş düşmez. Çünkü, çocuklar için spor bir oyundur ve doğal olarak oyunu sevmeyen bir çocuk da olmaz. Eğer, çocuk yaptığı spordan zevk almıyorsa, ortada mutlaka bir yanlış vardır ve sadece bu noktada neyin yanlış gittiğini bulmak adına aileye iş düşer.  Bu tip durumlarda, zaten çocuğun fiziksel ve psikolojik olarak zorlanmasıyla ilgili nedenler vardır ve dikkatli bir şekilde gözlemlendiğinde bu nedenlerin tespit edilmesi pek de zor değildir.

Spor Psikoloğu Dr. Ceren Tokdemir'e verdiği önemli bilgiler için çok teşekkür ediyorum.  olimpikanneler.com adresinden P&G'nin Olimpik Anneler projesiyle ilgili daha fazla bilgi alabilir ve siz de bir olimpik anne olabilirsiniz.

Kaynak: http://www.hassasanne.com/2016/06/06/cocuklarvespor/