Beyninizi eğitmenin 10 yolu
İnsanın düşünme yeteneği - bilinç, özgür irade, duygu ve geri kalanı - nasıl tamamen bir soğancığa ve vıcık vıcık ıslak parçalar kümesine bağlı olabilir? Beyin bilimciler uzun zamandır biliyorlar ki; nöronal gürültüler, kim olduğumuz (nasıl düşündüğümüz, hissettiğimiz ve davrandığımız) konusunda oldukça etkililer.
Beyin görüntüleme teknolojisindeki gelişmeler sayesinde nöroplastisite (beynin yeni bir uyarana uyum sağlama becerisi), nörogenez (beynin kendini yenileme becerisi) ve beynin yeniden yapılanması (beynin kapasitesi ve yaralanma sonrası hasara uğraşmış alanlara bazı yetkileri aktarmak) üzerinde elde edilen yeni bilgiler, bize hep daha fazlasını öğretiyor.
Örneğin;
- En yoğun öğrenme ve beyin gelişimi anne karnında ve bebeklik döneminde gerçekleşiyor olsa da beyin, bizler erişkinliğe ulaşıncaya kadar fiziksel olarak değişmeye ve dönüşmeye devam eder.
- Tekrarlanan etkinlik; düşünce, duygu ya da davranış dâhil olmak üzere, bu davranışla bağlantılı olan sinirsel etkinliği destekler.
- Bir becerinin tekrarlanan bir etkinlik olması vasıtasıyla sinirsel budamayı etkinleştirir.
- Beynin bir seferde 4 ila 10 düşünceyi kaldırabildiği düşünülüyor.
- Nadiren kullanılan nöron ağları, sık kullanılan nöron ağlarını güçlendirmek için yönlendirilebilir eğilimdedir.
- Yetişkin beyni bile yeni nöronlar üretebilir ve yeni bağlantılar oluşturabilir.
- Beyin değişiklikleri hem uyumlu ve hem de uyumsuz olabilir. Kötü beceriler ya da alışkanlıklar eğer düzenli olarak uygulanmışsa, iyi beceri ya da alışkanlıkların yerini alır.
1. Düşünce gücü
Zamanını ve düşünce gücünü nasıl kullanıyorsun? Gri maddeni işe yarar şekilde kullanıyor musun? İhtiyacın olan ve arzuladığın sonuçları almak için egzersiz yapıyor musun? Bilgi, beceri ve beynimizi eğitme teknikleri konusunda bilinçli seçimler yapabiliriz.
2. Mücadeleyi sev
Beynin tembellik yapmaya bayılır, bu yüzden onu zinde tutmak senin elinde. Beynimizi ne kadar zorlarsak günlük yaşamda kullandığımız genel beyin fonksiyonları da o kadar iyi çalışır hale gelir.
3. Sürekli öğren
Beynine sadece uğraşması için verdiğin işlevle sınırlısın. Beyninden yapmasını istediğin fazladan iş, yeni görevleri yerine getirmek için daha fazla kortikal alan oluşmasını sağlar.
4. Odaklanmaya odaklan
Yaşlanma, stres ya da anksiyete gibi akıl sağlığı kaynaklı durumların sonucunda gelişen hafızada gerileme, konsantrasyon ve dikkat azalması genellikle zekâ keskinliğinde gerilemenin ilk fark edilir belirtilerindendir. Yoğun bir odaklanma gerektiren sudoku, zihinden hesaplama, briç, satranç ya da benzeri genel bir aktivite beynin hafızayla ilgili taraflarının çalışmasını destekleyecektir.
5. Çok yönlü bir hayat sür
Beynin aynı anda farklı alanlarını harekete geçiren etkinlikler seç. Örneğin; zamanını ve paranı bir şeyler satın alarak harcamaktan ziyade bir şeyler yaparak zaman geçir. Bir eşyanın değeri, genellikle zamanla yok olur. Oysa bir etkinliğin değeri, beyne bir seferde farklı çeşitlerde motivasyon sağlar ve zihnin için faydalı olan öngörüler yaratır.
6. Stres eşiğinin farkında ol
Hafif stres her ne kadar motive edici olsa da kronik stres, beynin bazı bölgelerinde yer alan sürekli aktif olan nöronların artmasına ya da azalmasına, beynin kimyasal ve elektriksel birlikteliğinde bir dengesizliğe neden olur. Aynı zamanda kronik stres, beyin hücrelerinin ölmesine sebebiyet verir. Yapılan araştırmalara göre stres ve anksiyete sebepli ruhsal bozukluklar, beyin hacminin küçülmesine ve sinir dokusunun oluşturduğu beyaz bölgenin zarar görmesine neden olmaktadır. Bu bozukluklar beyindeki hücrelerin iletişim kalitesini kötü yönde etkiler ve fonksiyonlarını kısıtlar.
7. Seyahat et
Sağlıklı bir beyne sahip olmanın en önemli faktörlerinden biri de sosyal etkileşimdir. Sosyal olmak, bunama ihtimalinin azalmasını %60 etkilemektedir. Bunun sebebi muhtemelen sosyalleşmenin beyindeki iltihap önleyici kimyasalları desteklemesi ve stres hormonunun birikmesinin önüne geçilmesine yardım etmesidir.
8. Egzersiz yapmaya başla
Egzersiz, yeni beyin hücrelerinin oluşumunda en etkili yollardan biridir. Araştırmalara göre egzersiz yapmak gri madde miktarını artırıyor ve iltihaplanmaya karşı savaşıyor. Düzenli ve zorlayıcı kalp-damar egzersizleri, yürüme ve bisiklet sürme gibi beyni oksijenle besleyen arterleri güçlendirir.
9. D3 vitamini
Yeni araştırmalar gösteriyor ki, D3 vitamininin Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkları engellemekte büyük etkisi var. D3 vitaminini güneşten alabildiğimiz gibi (vücudun büyük bir kısmı açık bırakıldığında) minik bir balıktan da alabiliriz. Öyle görülüyor ki, herkesin D3 vitaminine ihtiyacı var. Günde en az 5000 iu D3 vitamini takviyesi tavsiye edilmektedir.
10. Biraz dinlenin
Yeterli, iyi ve kaliteli uyku, zihinsel işlevselliğin gelişmesi için esastır. Yetersiz uyku, prefrontal korteksin işlevselliğini azaltır ve sonuç olarak beyin, yalnızca temel görevlerini yerine getirebilir. Her ne kadar uykumuzu azaltabileceğimizi ya da daha az uyumaya adapte olabileceğimizi düşünsek de, bunu gerçekleştirmek uykunun en kritik zamanlarını kaçırmamıza sebep olabilir. Bu da önemli nöronların kendini yenilediği ve bilginin ve kazanılanların depolandığı zamandır.